Het spel van slachtoffer en dader

We komen er niet onderuit

Zolang we denken dat we een lichaam zijn met een bepaalde persoonlijkheid – en iedereen die hier op aarde komt is daarvan overtuigd – zullen we bezig zijn met slachtoffer- en daderschap. Als we eerlijk naar onze ervaringsweg op aarde kijken, moeten we inzien dat we afwisselend dader en slachtoffer zijn geweest. We doen dat niet zozeer omdat we het willen (veel van deze rollen spelen we zelfs onbewust), maar we doen het, omdat het de enige manier is om tot bewustwording te komen van wat Liefde is. Het is letterlijk onoverkomelijk.

Als er een voorkeur is voor bijvoorbeeld het slachtofferschap, dan heeft dat te maken met de intentie van onze ziel, die een bepaalde ervaring nodig heeft om tot inzicht te komen. Maar of je nu het slachtoffer uithangt of de dader, dat maakt in feite niet uit. Het is allemaal hetzelfde, wanneer je beseft dat de rollen die we spelen allemaal zullen leiden tot bewustwording.

Slachtoffer en daderpatronen

Als we van buitenaf naar de dynamiek tussen dader en slachtoffer kijken, dan heeft het er alle schijn van dat het slachtoffer de dupe is van de dader. Het woord ‘slachtoffer’ zegt dat ook letterlijk: je bent een offer, dat geslacht wordt. Je bent overgeleverd aan een ander, die jou fysiek of psychisch pijn doet en de macht over jou heeft.

De dader daarentegen lijkt in een bevoorrechte positie te verkeren. Misschien dat hij zijn slachtoffer uitbuit, onderdrukt, emotioneel manipuleert of angst aanjaagt. Hij lijkt daarmee ergens te winnen. Hij speelt de baas en heeft een zekere autoriteit.

Feitelijk gaat het steeds weer om de vraag wie de macht heeft. Je zou kunnen zeggen dat er sprake is van evenwicht: de macht van de dader is recht evenredig met de macht die het slachtoffer weggeeft, of hij zich daar nu bewust van is of niet.

Macht en afhankelijkheid

Zou je ook kunnen zien dat er sprake is van een wederzijdse afhankelijkheid? De dader heeft een slachtoffer nodig om zijn macht te kunnen laten gelden. Hij is voor zijn gevoelens van prestige en autoriteit voortdurend afhankelijk van een ander die hem daarin faciliteert. Feitelijk kan hij de teugels geen moment laten vieren. Anders zouden de rollen weleens kunnen worden omgedraaid! In feite denkt de dader iets nodig te hebben voor zijn overleving. “Als ik de macht heb,” zo voelt hij onbewust, “dan ben ik gelukkig” (of misschien denkt hij wel: “dan kan mij niets overkomen”).

Het slachtoffer heeft op zijn beurt een dader nodig om zijn positie als slachtoffer te blijven voeden. Hij kan geen slachtoffer zijn zonder dat hem iets wordt aangedaan. Het slachtoffer is zich vaak onbewust van zijn of haar grenzen of denkt zich deze niet te kunnen permitteren. Hij is zich evenmin bewust van zijn vermogen om zich vrij en onafhankelijk te voelen van de dader vanuit een innerlijke kracht. Hij lijkt in de greep van de dader te verkeren en is afhankelijk van de ruimte die de dader hem geeft. Zo van buitenaf gezien is het slachtoffer voor zijn overleving geheel afhankelijk van de dader.

Karmische vereffening

Als we er middenin zitten, dan beseffen we vaak niet dat deze rollen te maken hebben met oude karmische aspecten. Deze aspecten komen uit voorbije levens en worden nog eens uitgespeeld om tot evenwicht te komen. Wanneer je bijvoorbeeld een leven als dader achter de rug hebt, dan zul je later in je reincarnatieproces een leven creëren waarin het tegenovergestelde aan de orde is. Die rolverwisseling geeft als het ware een vereffening, een idee van hoe het voelt wanneer je aan de andere kant staat. Het gaat daarbij expliciet niet om straf of schuld, maar veel meer om een behulpzame bewustwording van de betekenis die je aan bepaalde ervaringen hebt gegeven.

Zowel het slachtoffer als de dader denkt iets van de ander te moeten krijgen om ‘gelukkig’ te worden. Dit ‘geluk’ dat van buitenaf verkregen wordt door middel van macht of onderdrukking is een heel breekbare en tijdelijke vorm van geluk, die ons zo weer kan worden afgenomen en die om een voortdurende inzet vraagt om niet weer te vervliegen.

Ze mogen beiden gaan zien dat er een wederzijdse afhankelijkheid zit in hun relatie en dat de uitruil van macht gebaseerd is op een gebrek aan bewustzijn van Wie ze in wezen zijn. Wanneer we geïdentificeerd zijn met een lichaam en een ego-persoonlijkheid, dan voelen we ons kwetsbaar en verkeren we altijd in een gevoel van tekort. Zolang we nog niet tot bewustwording en bevrijding zijn gekomen, zullen we deze verschillende rollen van slachtoffer en dader blijven spelen.

Wat jij Bent kan geraakt noch gekwetst worden

Wanneer we contact leren maken met ons Innerlijk Wezen, dan gaan we beseffen dat dit wezen helemaal nooit geraakt, gekwetst of gedood kan worden. Een aantal mensen is ons daarin op prachtige wijze voor gegaan. Nelson Mandela voelde zich ondanks zijn uiterlijke gevangenschap van binnen vrij. Etty Hillesum, die onder erbarmelijke aardse omstandigheden in een concentratiekamp leefde en daar later werd gedood, wist hetzelfde. En het meest bekende voorbeeld van iemand die gekruisigd en gedood werd, is natuurlijk dat van Jezus Christus. Hij gaf zich compleet over aan die ervaring, in de wetenschap dat hem niets kon overkomen. Doordat hij zich compleet verzoende met de dood van zijn persoonlijkheid, oversteeg hij de illusie waarin wij leven en gaf  hij ons een prachtige illustratie van onze eigen onoverwinnelijkheid.

Voor de persoonlijkheid is dit een waanzinnig idee en een hard gelag, maar het gaat er dan ook om te leren inzien dat wij de persoonlijkheid niet zijn. We kunnen tot dit inzicht komen door het soort vergeving toe te passen dat Een Cursus in Wonderen onderwijst: “Dat wat jij denkt dat de ander jou heeft aangedaan, heeft in werkelijkheid niet plaatsgevonden.” Alle ervaringen zijn in wezen neutraal en door levenslang de rollen van slachtoffer en dader uit te spelen komen we vanzelf tot het besef dat we aan al die ervaringen zélf betekenis hebben gegeven en dat die betekenis gebaseerd was op oordelen die we bij ons droegen. We mogen de afhankelijkheid die we daarin ervaren – zowel als slachtoffer als dader – onder ogen gaan zien.

Op de keper beschouwd is er qua uitkomst geen verschil. Of je je nu slachtoffer voelde of dader: je hebt een illusie nagestreefd die hoe dan ook tot mislukking gedoemd is. Liefde of geluk is op geen enkele wijze van buitenaf te verkrijgen. Wanneer je de gehechtheid aan deze oude patronen opgeeft en gaat doorzien dat het om oordelen ging die je gevangen hielden in een illusie, zul je een bevrijding ervaren en een autonomie die niet geënt is op macht en afhankelijkheid.

Dan ben je thuisgekomen in je Innerlijke Ruimte van vrijheid en autonomie vanuit een besef dat dit jouw Ware Thuis is.